Gabriela, unha fermosa mulata analfabeta, fuxindo do campo e da miseria en busca dunha vida mellor, trasládase a Ilhéus. Unha urbe do Estado brasileiro de Baía, transformada súbitamente pola riqueza do cacao naquel 1925, «cando florecían os cultivos nas terras abonadas con cadáveres e sangue e multiplicábanse as fortunas, cando o progreso establecíase transformando a fisonomía da cidade». Gabriela establece relación con Nacib, un pintoresco comerciante de orixe árabe, solteiro empedernido, que garda os atributos do bo fenicio. O amor desenfreado entre a sensual Gabriela e o pragmático Nacib entrelázase coas vivencias das irmás Reis e do sempiternamente namorado profesor Josué. Un cúmulo de paixóns humanas nun abigarrado marco rebosante de sensualidade e colorido, que ten por transfondo a loita encarnizada entre o «coronel» Raimundo Bastos e Mundinho Falçao, a tradición e a modernidade.Gabriela, cravo e canela, a través do eixo central dunha sinxela e divertida historia de amor, constitúe unha crónica do Ilhéus de principios do século xx, centro da zona cacaotera brasileira, na que se librou unha violenta loita pola conquista da terra e a defensa da dignidade humana entre o campesinado e os «coroneis», os despóticos donos das plantacións, obrigados a ceder, non sen resistencia, ante o avance do progreso.
Publicada en 1958, Gabriela, cravo e canela representa o punto de inflexión de Jorge Amado, o paso a unha narrativa máis ambiciosa e aberta que, sen renunciar ao compromiso político da súa obra anterior, dá entrada ao pleno goce dun vitalismo e unha sensualidade profundamente ligados á cultura e aos costumes brasileiros, ao vitalismo da súa Baía natal.
